Ethische dilemma’s voor ondernemers

Regelmatig hoor ik van een ondernemer: “Scaling Up is een Amerikaanse methodiek om bedrijven alleen maar laten te groeien, groeien, groeien”. Daarin klinkt door dat groeien ‘slecht’ is. Maar moet een bedrijf wel altijd groeien? Wat is groei? Is er ‘goed’ groeien en ’slecht’ groeien? Zo ja, wat is het verschil?

Een nieuwe wereld openbaarde zich voor mij. De wereld van ethiek. Ik vond ethiek altijd een zwaar woord dat duidde op iets onpraktisch. Maar ethiek blijkt eigenlijk superpraktisch toepasbaar. Sterker nog: volgens mij ligt hier een belangrijke sleutel naar betekenisvol ondernemen. Ondernemen met een sociale, duurzame en/of maatschappelijke impact.

Ethiek gaat over oordeelsvorming, vervolgens handelen en de gevolgen daarvan. Handelen is een woord dat ondernemers aanspreekt. Handelen doe je als ondernemer dagelijks. Maar kun je altijd de gevolgen van dat handelen overzien? Hoe maak je dat praktisch? Hoe relevant is dat? Laten we eens kijken naar een waar gebeurde casus.

Topverkoper Magda ontslaan of niet? Een voor mij erg herkenbaar voorbeeld dat de praktische kant van ethiek voor ondernemers illustreert. Dit is de casus: Magda is al jaren je absolute topverkoper. Ze presteert veel beter dan haar 4 collega’s en overtreft haar targets. Jij als ondernemer gelooft heilig in accountability en targets. Targets niet behalen? Dan moet je weg. Magda heeft dit kwartaal haar targets niet behaalt. Bij lange na niet. De reden? Haar dochter is ernstig ziek. Wat doe je nu als ondernemer? Consequent zijn over het niet behalen van targets en Magda de wacht aanzeggen? Of Magda tijd gunnen om bij haar dochter te zijn? Maar dan moeten haar collega’s harder werken om het totaaltarget te behalen. Een dilemma zijn tussen menselijkheid en resultaatgericht, tussen individu en team en tussen nu en later.

Dus wat doe je: topverkoper Magda ontslaan of niet?

Dit is volgens mij waarom ethiek voor ondernemers nu relevanter is dan ooit:

• toenemende complexiteit: besluiten nemen is lastiger om te overzien met alle regels, technologie, belangen etc. van iedereen. Hoe breng je een besluit tot de kern terug en neem je wel alles mee dat relevant is?
• toenemende diversiteit: waar we vroeger vertrokken vanuit gemeenschappelijke waarden zijn de waarden veel diverser geworden. Kijk maar naar de discussie rond Zwarte Piet. Hoe neem je besluiten als je met 7 verschillende nationaliteiten werkt?
• toenemende transparantie: iedereen mag er altijd van alles van vinden, het is onduidelijker dan ooit wie welke belangen heeft en maar welke meningen je moet luisteren (en naar welke niet). Hoe communiceer je besluiten en hoe ga je om met mensen die door jou besluit teleurgesteld zijn (en dat duidelijk op social media laten weten)?
• toegenomen snelheid: de wereld vraagt ondernemers sneller te beslissen en hoe kun je sneller besluiten nemen en tegelijkertijd betere besluiten?

Op dit moment onderzoek ik antwoorden op vragen als:

• Wat is groeien van bedrijven?
• Wat zijn de resultaten en gevolgen van ‘goed’ groeien?
• Wat zijn de resultaten en gevolgen van ‘slecht’ groeien?
• Wat is ‘goed’ groeien? Is er ‘goed’ groeien en ’slecht’ groeien? Zo ja, wat is het verschil?
• Welke rol speelt bloeien in het groeiproces?
• Welke rol speelt de ondernemer in het laten groeien van zijn bedrijf?
• Moet de ondernemer groeien om zijn of haar bedrijf te laten groeien?
• Wat zijn onvermijdelijke dilemma’s die een ondernemer tijdens het groeien tegenkomt? Hoe moet hij of zij daarop handelen?

Mijn ideaal is om uiteindelijk te komen tot een praktische tool die je bij besluitvorming kunt gebruiken. Waarmee ondernemers betere besluiten kunnen nemen, die leiden tot minder gedoe en verspilling op korte en lange termijn. Wat denk je: kan dat lukken en zou dat helpen?